Iερά και θρησκευτικές τελετουργίες στην Ανακτορική και Μετανακτορική Μυκηναϊκή περίοδο (Sanctuaries and cult practices in the Palatial and Postpalatial Mycenaean period)

Dimitra Rousioti Aristotle University of Thessaloniki 2012

Description: 1 volume, 402 pages, 56 b/w and coloured figures and drawings, 7 plates

Country: Greece

Supervisor: Stelios Andreou, Professor of Prehistoric Archaeology

Other supervisors: Emer. Prof. Thanassis Papadopoulos - Prof. Aikaterini Papanthimou-Papaefthimiou

Examiners: Soultana-Maria Valamoti, Nikos Efstratiou, Kostas Kotsakis, Barbara Schmidt-Douna

Abstract

This thesis deals with Mycenaean religious activity through the investigation of locales where sanctuaries and confirmed cult practices can be traced in the flourishing period of the palatial political and economic system and the period after its collapse. By approaching religious activity as a transformed social process, the thesis attempts to illuminate a series of questions like the performed cult practices in the palatial and postpalatial sanctuaries and the degree they are influenced and they reflect complex social relationships, the effect of the collapse of the palatial system in the shaping of the sacred landscape, the transformation of the religious activity during the postpalatial period and its contribution to the maintenance or change of the intra-communal and inter-communal relationships. The thesis is based on sites in the Greek Mainland characterized by a variety of spatial, political and economic organization, in which spatially autonomous shrines were excavated. Among them palatial centers, satellite or independent settlements, and possible rural sites are detected. In addition reference to two Cycladic sites is considered necessary, Ayia Irini Keos and Phylakopi Melos, as they offer important evidence for religious activity within well-organized and long-lasting settlement contexts. The research also incorporated the results of recent archaeological fieldwork, which has brought to light important information about cult practices in the Argolid, central Greece and Thessaly. Primarily the archaeological evidence is utilized, whereas selective reference has been made to epigraphic and iconographic evidence that comes from, or is directly related to, sanctuaries.

In conclusion, it is argued that the Mycenaean religious activity was directly associated with the complex political, social and economic processes that took place on the Greek Mainland between the 14th and 12th century B.C. and had as a result the formation of a context with distinct cultural features. Religion emerged as a particularly important aspect of social life reflected by the intensification of cult activity in a specific stage of the palatial period through the erection of independent sanctuaries and the systematic performance of cult practices. In addition, the continuity of use and the establishment of new organized cult places during the postpalatial period reinforce the crucial contribution of religion to the interaction between individuals and groups as well as to the maintenance of intra-communal cohesion.

Contents

ΕΙΣΑΓΩΓΗ [1]

Α. Η ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΙΕΡΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ [3]

1. ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΑΪΚΏΝ ΙΕΡΩΝ [3]

1.1. Η πρώιμη έρευνα. Προσεγγίζοντας την Κρητομυκηναϊκή και τη Μυκηναϊκή θρησκεία [3]
1.2. Ο C. Renfrew και η Διαδικαστική ερμηνευτική πρόταση [7]
1.3. Οι τελευταίες δεκαετίες. Επαναπροσδιορισμός των ερευνητικών στόχων [11]

2. Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ : ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ [19]

2.1. Επιγραφικά στοιχεία [19]
2.2. Αρχαιολογικά δεδομένα. Οι κατηγοριοποιήσεις των ιερών και των λατρευτικών πρακτικών [21]
2.3. Στόχοι της εργασίας. Ερμηνευτικά και μεθοδολογικά ζητήματα [27]

Β. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ [35]

1. Η ΑΝΑΚΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ [35]
2. Η ΜΕΤΑΝΑΚΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ [40]

Γ. ΙΕΡΑ: Ο ΧΩΡΟΣ, Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ [45]

1. Η ΑΝΑΚΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ [45]

1.1. Τίρυνθα [45]
1.1.1. Κάτω Ακρόπολη [[46]
1.1.2. Άνω Ακρόπολη [51]
1.2. Μυκήνες [55]
1.2.1. Το Θρησκευτικό Κέντρο [55]
1.2.2. Ανακτορικό συγκρότημα: χωροταξική οργάνωση και πιθανή θρησκευτική δραστηριότητα [86]
1.3. Μιδέα [90]
1.4. Μέθανα [94]
1.4.1. Δωμάτιο Α και παρακείμενοι χώροι [96]
1.5. Διμήνι [103]
1.5.1. Οικία Κ [106]
1.5.2. Μέγαρο Β [109]
1.6. Φυλακωπή [116]
1.6.1. Το ιερό [117]
1.6.2. Το Μέγαρο [128]
1.7. Αγία Ειρήνη [130]
1.7.1. Ο Ναός [132]

2. Η ΜΕΤΑΝΑΚΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ [140]

2.1. Τίρυνθα [140]
2.1.1. Κάτω Ακρόπολη [141]
2.1.2. Άνω Ακρόπολη [146]
2.2. Μυκήνες [149]
2.3. Ασίνη [151]
2.3.1. Οικία G [154]
2.4. Φυλακωπή [159]
2.5. Αγία Ειρήνη [164]

Δ. ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ [170]

1. Η ΑΝΑΚΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ [170]

1.1. Τίρυνθα [170]
1.2. Μυκήνες [175]
1.3. Μιδέα [194]
1.4. Μέθανα [196]
1.5. Διμήνι [205]
1.6. Φυλακωπή [213]
1.7. Αγία Ειρήνη [226]

2. ΜΕΤΑΝΑΚΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ [234]

2.1. Τίρυνθα [234]]
2.2. Ασίνη [240]
2.3. Φυλακωπή [247]
2.4. Αγία Ειρήνη [254]

Ε. ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΣΗ ΛΑΤΡΕΙΑΣ [259]

1. ΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ [259]

1.1. Καλαπόδι Φθιώτιδας [259]
1.2. Τσούνγκιζα Νεμέας [263]
1.3. Μαλεάτας Επιδαύρου [265]
1.4. Αμυκλαίο Λακωνίας [266]
1.5. Ευρύτερη περιοχή Αργολίδας [268]
1.6. Δελφοί και Ολυμπία [269]

2. ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ [270]

ΣΤ. ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ [273]

1. ΑΝΑΣΥΝΘΕΤΟΝΤΑΣ ΤΑ ΜΥΚΗΝΑΪΚΑ ΙΕΡΑ [273]

1.1. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΥ [273]

2. ΙΕΡΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ [285]

ΕΠΙΛΟΓΟΣ [302]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ Β ΑΠΟ ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ [305]

1. ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ [306]
2. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ [310]

Ζ. SANCTUARIES AND CULT PRACTICES IN THE PALATIAL AND POSTPALATIAL MYCENAEAN PERIOD [314]
(ABSTRACT) [314]

Η. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [319]

Θ. ΕΙΚΟΝΕΣ [349]

Ι. ΠΙΝΑΚΕΣ [397]