Η διερεύνηση των ταφικών τοπίων έχει μεγάλη σημασία για την κατανόηση των πολιτισμικών και κοινωνικών αλλαγών που έλαβαν χώρα στην ηπειρωτική Ελλάδα κατά τη μετάβαση από την μεσοελλαδική στην υστεροελλαδική περίοδο. Τα σπουδαία ευρήματα των λακκοειδών τάφων των Μυκηνών και των θολωτών τάφων της Μεσσηνίας έχουν ως τώρα συγκεντρώσει το κύριο ενδιαφέρον της έρευνας στην Πελοπόννησο. Ωστόσο, σημαντικές αλλαγές ταφικών τοπίων και εθίμων σημειώνονται επίσης στην Κεντρική Ελλάδα από τα τέλη της ΜΕ περιόδου.

Η παρούσα διάλεξη επικεντρώνεται σε μια σειρά ταφικών χώρων (νεκροταφεία, συστάδες τάφων και μεμονωμένους τάφους) που συμπεριλαμβάνονταν στην έρευνα μου για την ανάδυση του Μυκηναϊκού πολιτισμού στην κεντρική Ελλάδα (Phialon 2011), ενώ εξετάζει την κατανομή τους εντός Βοιωτίας, Φωκίδας και Φθιώτιδας, καθώς και σε Εύβοια και Αττική, κατά τη διάρκεια της ΜΕ περιόδου και των ΥΕ Ι-ΙΙΙ Α1 φάσεων. Οι απλές ατομικές ταφές, ως επί το πλείστον εντός οικισμών, κυριαρχούν κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους της ΜΕ περιόδου. Μια σταδιακή μετάβαση στο έθιμο της διαδοχικής ταφής φαίνεται ίσως να ξεκινά στο τέλος αυτής της περιόδου, αλλά η πρώτη σαφής τάση ενταφιασμών μακριά από οικισμούς μαρτυρείται μόνο αργότερα, στην ΥΕ ΙΙΑ φάση. Η χρήση θαλαμοειδών τάφων, όπως στη Θήβα, και θολωτών, όπως στο Θορικό, κατά τη φάση αυτή συνιστά ένα αναμφισβήτητο ορόσημο στη δημιουργία των μυκηναϊκών ταφικών τοπίων της κεντρικής Ελλάδας.

Η διάλεξη προτείνει επίσης να συμπληρωθούν τα δεδομένα των ταφικών τοπίων, και ενδεχομένως να χρονολογηθούν εκ νέου ορισμένοι τάφοι, υπό το πρίσμα πρόσφατων δημοσιεύσεων ιδιαίτερα σημαντικών αρχαιολογικών χώρων, όπως η Ελευσίνα, και αρχαιολογικών ερευνών σε εξέλιξη, όπως της Κρίσας. Η επανεκτίμηση των ταφικών δεδομένων μάς δίνει τελικά την ευκαιρία να αξιολογήσουμε εκ νέου γεωπολιτικές σχέσεις, εδαφικά δίκτυα και κοινωνικο-πολιτισμικές ταυτότητες στην Πρώιμη Μυκηναϊκή κεντρική Ελλάδα.