Μυκηναϊκή Αίγινα. Συμβολή στην τοπογραφία της

Ελένη Σαλαβούρα

Πόλη: Αθήνα

Έτος: 2014

Εκδότης: Aρχαιολογικές Εκδόσεις Α. Φραντζεσκάκης

Περιγραφή: Μαλακό εξώφυλλο, 186 σελ., 59 έγχρωμες και ασπρόμαυρες εικόνες, 28 x 21 εκ.

Aπό τον πρόλογο

Η συμμετοχή από το 2006 έως σήμερα στην ανασκαφική έρευνα, που διεξάγει ο Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Παν/μίου Αθηνών στον μυκηναϊκό οικισμό και το νεκροταφείο στη θέση Λαζάρηδες της Αίγινας, υπό τη διεύθυνση της καθηγήτριας Ν. Πολυχρονάκου-Σγουρίτσα, υπήρξε η αφορμή ενασχόλησης με το συγκεκριμένο θέμα. Τα αποτελέσματα της έρευνας, που είναι σε εξέλιξη, αποκάλυψαν και αποκαλύπτουν σημαντικό οικισμό με μακρά ζωή στο ημιορεινό ΝΝΑ τμήμα του νησιού, διαμετρικώς αντίθετα ως προς την Κολώνα, η ακμή του οποίου συμπίπτει με την ύφεση της τελευταίας. Εξαρχής προέκυψαν ερωτήματα σχετικά με την ένταξη και τον ρόλο της θέσης στο νησί, πολύ περισσότερο καθώς στη βιβλιογραφία γίνεται αναφορά για την ύπαρξη ενός ακόμη νεκροταφείου στον κοντινό στους Λαζάρηδες οικισμό του Κύλινδρα, αλλά και οχυρωμένου οικισμού στην κορυφή του Όρους, της ψηλότερης κορυφής του Σαρωνικού. Παράλληλα με την ανασκαφή, λοιπόν, πραγματοποιήθηκαν εξορμήσεις αρχικά στο νότιο τμήμα του νησιού, οι οποίες στη συνέχεια επεκτάθηκαν στο σύνολό του, με στόχο την κατάρτιση ενός —κατά το δυνατόν πληρέστερου— χάρτη της μυκηναϊκής Αίγινας. Η επιτόπια έρευνα οδήγησε στην ανασύνθεση της Υστεροελλαδικής κατοίκησης του νησιού έξω από το διαχρονικό λιμάνι και μεγάλο κέντρο της Κολώνας.

Στις αυτοψίες, πολλές φορές δύο και τρεις φορές στην ίδια θέση, είχα την τύχη να έχω συνοδοιπόρους-συμπαραστάτες τη Ν. Πολυχρονάκου-Σγουρίτσα και τη συνάδελφο και φίλη Βασιλική Βλαχοδημητροπούλου, η οποία μάλιστα με ακολούθησε αγόγγυστα σε όλες τις βουνοκορυφές. Στις τελικές αυτοψίες του 2011 συνέδραμαν και οι τελειόφοιτες τότε φοιτήτριες του τμήματος Ιστορίας–Αρχαιολογίας, Νεφέλη Τσαντέ και Χαρά Μουρταράκου. Το κέρδος ήταν διπλό· αφενός γιατί στις θέσεις που έσωζαν κατάλοιπα, οι επισημάνσεις τους ήταν καίριες, αφετέρου γιατί σε όσες θέσεις, παρά τις βιβλιογραφικές αναφορές, δεν εντοπίσθηκαν ευρήματα, πιστοποίησαν το μάταιο της έρευνας. Η συμβολή τους υπήρξε πολύτιμη, ώστε οι συνήθεις ευχαριστίες να μοιάζουν τετριμμένες και ανεπαρκείς. Στη Ν. Πολυχρονάκου-Σγουρίτσα οφείλω επιπλέον τη δυνατότητα να αναφερθώ σε αδημοσίευτα προς το παρόν στοιχεία από την ανασκαφή των Λαζάρηδων. Κοινότοπη αλλά αναγκαία είναι βέβαια η σημείωση ότι δεν ευθύνονται για ό,τι διέλαθε της προσοχής μου ή και για όποιο «αμάρτημα» της μελέτης.

Περιεχόμενα

Περιεχόμενα [Ι]
Πρόλογος [ΙII]
Συντομογραφίες [V]

Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ [1]

1. Η διάρθρωση της μελέτης [1]
2. Τα χρονολογικά όρια [1]
3. Η μέθοδος της μελέτης [2]
4. Τα προβλήματα της έρευνας [3]
Πίν. Ι: Χρονολόγηση των φάσεων της ΥΕΧ [5]

ΙΙ. Η ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΗ ΕΡΕΥΝΑ [6]

ΙΙΙ. ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ [9]

1. Γενική περιγραφή [9]
2. Ακτές [10]
3. Ανάγλυφο [13]
4. Σύσταση του εδάφους [16]
5. Νερά [18]
6. Κλίμα [20]
7. Χλωρίδα–Παραγωγή προϊόντων–Οικονομία [20]
8. Πανίδα [24]

ΙV . ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΘΕΣΕΩΝ [25]

1. Κολώνα [25]
2. Μύλοι [38]
3. Άγιοι Ανάργυροι [43]
4. Άγιοι: Μεταμόρφωση του Σωτήρος [44]
5. Άγιοι Ασώματοι: Αγία Κυριακή [45]
6. Προφήτης Ηλίας [46]
7. Παγώνη [48]
8. Φανερωμένη [48]
9. Τζίκηδες: Άγιος Δημήτριος [49]
10. Δραγονέρα [50]
11. Μπουρδέχτης [52]
12. Πέρδικα [55]
13. Μονή [58]
14. Σφεντούρι: Άγιος Ιωάννης [58]
15. Τρυγόνι [61]
16. Ιερό Αφαίας [61]
17. Αγία Μαρίνα: Κάβος [67]
18. Άλωνες: Άγιος Ιωάννης [67]
19. Άλωνες: Βλυχάδα [68]
20. Καμάρα [69]
21. Κύλινδρας [69]
22. Όρος [70]
23. Λαζάρηδες [77]
24. Άγιος Αντώνιος [87]
Πίνακας ΙΙ: ΥΕ θέσεις της Αίγινας σε αντιστοιχία με τις περιόδους κατοίκησης [92]

V. ΣΥΝΘΕΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ [93]

1. Οικιστικό πλέγμα (οικισμοί και νεκροταφεία) [93]
2. Οχυρές θέσεις [102]
3. Ιερά [104]

VI. ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ–Επισκόπηση της ΥΕΧ στην Αίγινα (16ος–12ος αι. π.Χ.) [113]

1. Η προμυκηναϊκή κατοίκηση [113]
2. Οι πρώιμες μυκηναϊκές περίοδοι (ΥΕ Ι–ΙΙ) [114]
3. Η μυκηναϊκή «κοινή» (ΥΕ ΙΙΙΑ–Β) [116]
4. Οι τελευταίοι μυκηναϊκοί χρόνοι (ΥΕ ΙΙΙ Γ) [129]

Επίμετρο 1: Η προϊστορική Αίγινα και οι γραπτές πηγές [135]

Επίμετρο 2: Ο θησαυρός της Αίγινας [140]

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ–ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ [142]
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ [167]
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΓΧΡΩΜΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ [175]