Πρώιμη κεραμική τεχνολογία και παραγωγή: το παράδειγμα της Θεσσαλίας

Αναστασία Δημουλά

Πόλη: Θεσσαλονίκη

Έτος: 2014

Εκδότης: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Περιγραφή: Μαλακό εξώφυλλο, 345 σ., α/μ εικόνες μέσα στο κείμενο, ψηφιακός οπτικός δίσκος, 24x17 εκ.

Περίληψη

Η εμφάνιση του φαινομένου της κεραμικής στις αρχαίες κοινωνίες, ως τεχνολογία και ως σκεύος με ποικίλες διαστάσεις, αποτελεί ένα από τα πιο παλιά προβλήματα της αρχαιολογίας. Ειδικά για τον ελλαδικό χώρο, η κατασκευή και χρήση κεραμικών σκευών έχει συνδεθεί άρρηκτα με τις πρώιμες νεολιθικές κοινότητες, μαζί με τη μόνιμη εγκατάσταση και τη γεωργοκτηνοτροφία, αποτελώντας μία από τις πρακτικές που διαμόρφωσαν την ανθρώπινη ιστορία. Στο βιβλίο αυτό επιχειρείται μια διεπιστημονική προσέγγιση στην πρώιμη κεραμική τεχνολογία και παραγωγή με βάση σύνολα αγγείων από τον χώρο της Θεσσαλίας, τα οποία αντιπροσωπεύουν μερικά από τα αρχαιότερα παραδείγματα κεραμικών στην περιοχή του Αιγαίου. Μέσω της μελέτης των πρακτικών κατασκευής των αγγείων, επιχειρείται η διερεύνηση των δομών παραγωγής τους, της κατανάλωσής τους, της κυκλοφορίας τους ανάμεσα σε άτομα, ομάδες και περιοχές, αλλά και του ρόλου που διαδραμάτιζαν ως φορείς πολλαπλών νοημάτων στις κοινωνίες της 7ης χιλιετίας.

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ [xi]

ΕΙΣΑΓΩΓΗ [1]

1. Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΡΩΙΜΗΣ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ

1.1 Η εμφάνιση του φαινομένου της κεραμικής – μια ανασκόπηση [7]
1.2 Η πρώιμη κεραμική τεχνολογία και παραγωγή στην Ελλάδα [19]
1.3 Θεωρητικά εργαλεία [32]
1.4 Στόχοι [35]

2. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

2.1 Ο χώρος – γεωμορφολογία και κατοίκηση [39]
2.2 Το χρονολογικό πλαίσιο – σχετική και απόλυτη χρονολόγηση [47]
2.3 Το ζήτημα της «προκεραμικής» ή «ακεραμικής» περιόδου [55]
2.4 Η κεραμική της αρχαιότερης νεολιθικής περιόδου [58]

3. Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

3.1 Η επιλογή του υλικού της ανάλυσης [61]
3.2 Η μακροσκοπική εξέταση της κεραμικής [62]
3.3 Η δειγματοληψία της κεραμικής [65]
3.4 Η πετρογραφική ανάλυση της κεραμικής [68]
3.5 Συμπληρωματικές μέθοδοι μελέτης [77]

4. ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΗΣ ΘΕΟΠΕΤΡΑΣ

4.1 Η θέση και τα ευρήματα [81]
4.2 Η γεωλογία της περιοχής [89]
4.3 Δειγματοληψία πρώτων υλών [93]
4.4 Η κεραμική – μακροσκοπικές παρατηρήσεις [97]
4.5 Η κεραμική – μικροσκοπική εξέταση [102]
4.6 Η πρώιμη κεραμική παραγωγή στο σπήλαιο της Θεόπετρας [111]

5. Ο ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΕΣΚΛΟΥ

5.1 Η θέση και τα ευρήματα [117]
5.2 Η γεωλογία της περιοχής [128]
5.3 Δειγματοληψία πρώτων υλών [133]
5.4 Η κεραμική – μακροσκοπικές παρατηρήσεις [134]
5.5 Η κεραμική – μικροσκοπική εξέταση [139]
5.6 Η πρώιμη κεραμική παραγωγή στον οικισμό του Σέσκλου [154]

6. Ο ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ

6.1 Η θέση και τα ευρήματα [161]
6.2 Η γεωλογία της περιοχής [167]
6.3 Η κεραμική – μακροσκοπικές παρατηρήσεις [169]
6.4 Η κεραμική – μικροσκοπική εξέταση [173]
6.5 Η πρώιμη κεραμική παραγωγή στον οικισμό του Αχίλλειου [187]

7. ΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ-ΜΑΓΟΥΛΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΠΕΔΙΑΔΑ (ΑΡΓΙΣΣΑ, ΟΤΖΑΚΙ, ΣΟΥΦΛΙ, ΜΕΛΙΣΣΟΧΩΡΙ 3)

7.1 Γεωλογία και γεωαρχαιολογία της περιοχής [191]
7.2 Ο οικισμός Αργισσα Μαγούλα [196]
7.3 Ο οικισμός Οτζάκι Μαγούλα [223]
7.4 Ο οικισμός Σουφλί Μαγούλα [243]
7.5 Ο οικισμός Μαγούλα Μελισσοχώρι 3 [260]
7.6 Σχόλια για την κεραμική παραγωγή των οικισμών στην ανατολική θεσσαλική πεδιάδα [272]

8. ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Επιλογή πρώτων υλών [279]
Επεξεργασία πρώτων υλών και τεχνικές χτισίματος [283]
Σχήματα [284]
Όπτηση [285]
Επεξεργασία της επιφάνειας και διακόσμηση [287]
Χρήση [288]
Στοιχεία πρωιμότητας [290]
Πρώιμη κεραμική παραγωγή [291]
Κυκλοφορία – κατανάλωση [295]

ΕΠΙΛΟΓΟΣ [299]

SUMMARY [303]

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [309]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ (ένθετος οπτικός δίσκος)

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I
Φόρμα καταγραφής μακροσκοπικών παρατηρήσεων [349]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II – ΣΠΗΛΑΙΟ ΘΕΟΠΕΤΡΑΣ
Κατάλογος δειγμάτων κεραμικής [353]
Φωτογραφίες κεραμικών δειγμάτων, δειγμάτων επανόπτησης και λεπτών τομών [357]
Φωτογραφίες λεπτών τομών, δειγμάτων φυσικών ιζημάτων, πηλών και πετρωμάτων [364]
Συστηματικές περιγραφές ομάδων και μεμονωμένων κεραμικών υλών της πετρογραφικής μελέτης [369]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III – ΣΕΣΚΛΟ
Κατάλογος δειγμάτων κεραμικής [380]
Φωτογραφίες κεραμικών δειγμάτων, δειγμάτων επανόπτησης και λεπτών τομών [386]
Συστηματικές περιγραφές ομάδων και μεμονωμένων κεραμικών υλών της πετρογραφικής μελέτης [397]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV – ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ
Κατάλογος δειγμάτων κεραμικής [410]
Φωτογραφίες κεραμικών δειγμάτων, δειγμάτων επανόπτησης και λεπτών τομών [415]
Συστηματικές περιγραφές ομάδων και μεμονωμένων κεραμικών υλών της πετρογραφικής μελέτης [425]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V – ΑΡΓΙΣΣΑ ΜΑΓΟΥΛΑ
Κατάλογος δειγμάτων κεραμικής [436]
Φωτογραφίες κεραμικών δειγμάτων, δειγμάτων επανόπτησης και λεπτών τομών [441]
Συστηματικές περιγραφές ομάδων και μεμονωμένων κεραμικών υλών της πετρογραφικής μελέτης [451]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VI – ΟΤΖΑΚΙ ΜΑΓΟΥΛΑ
Κατάλογος δειγμάτων κεραμικής [465]
Φωτογραφίες κεραμικών δειγμάτων, δειγμάτων επανόπτησης και λεπτών τομών [469]
Συστηματικές περιγραφές ομάδων και μεμονωμένων κεραμικών υλών της πετρογραφικής μελέτης [477]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VII – ΣΟΥΦΛΙ ΜΑΓΟΥΛΑ
Κατάλογος δειγμάτων κεραμικής [486]
Φωτογραφίες κεραμικών δειγμάτων, δειγμάτων επανόπτησης και λεπτών τομών [490]
Συστηματικές περιγραφές ομάδων και μεμονωμένων κεραμικών υλών της πετρογραφικής μελέτης [497]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VIII – ΜΑΓΟΥΛΑ ΜΕΛΙΣΣΟΧΩΡΙ 3
Κατάλογος δειγμάτων κεραμικής [506]
Φωτογραφίες κεραμικών δειγμάτων, δειγμάτων επανόπτησης και λεπτών τομών [510]
Συστηματικές περιγραφές ομάδων και μεμονωμένων κεραμικών υλών της πετρογραφικής μελέτης [517]