Η πολύπαθη ιστορία του Ηρώου Ηρακλείου

Σ.ΕΚ.Α. Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων

Αποτροπιασμός και αγανάκτηση διακατέχει τους επιστημονικά εμπλεκόμενους φορείς αλλά και τους πολίτες του Ηρακλείου Κρήτης μπροστά στις μεθοδεύσεις και τις σκοπιμότητες του Υπουργείο Πολιτισμού αναφορικά με την αντιμετώπιση ενός ιστορικού κτίσματος της πόλης. Πρόκειται για το Ηρώον στο κέντρο του Ηρακλείου, που παρά της διαδοχικές αλλαγές κυβερνήσεων και πολιτικών ηγεσιών στο Υπουργείο, εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται με ολιγωρία και αδιαφάνεια, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να απειλείται πλέον καθημερινά με καταδάφιση!

Το Ηρώον της πόλης του Ηρακλείου, ιδρυμένο το 1930, για τις πανελλήνιες εορτές της  Εκατονταετηρίδας του Ελληνικού Κράτους, σχεδιάστηκε από το σπουδαίο αρχιτέκτονα και μηχανικό του Δήμου Ηρακλείου, Δημήτρη Κυριακό, που κόσμησε την πόλη με δεκάδες, διατηρητέα σήμερα, κτίρια. Η μορφή του μνημείου βασίστηκε σε γραμμές της μινωικής αρχιτεκτονικής, όπως αυτή αναδεικνυόταν τότε από τις ανασκαφές και τις αναστηλώσεις του Έβανς στο ανάκτορο της Κνωσού. Αντέγραφε τον τύπο του Μινωικού Μεγάρου, με δικιόνιο προστώο και κυρίως αίθουσα, αποδίδοντας ανακτορικού χαρακτήρα τριμερές ιερό, με ιερά θρανία και θρόνο στο εσωτερικό. Η ανέγερσή του χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από δημόσιους εράνους, στους οποίους συμμετείχαν οι δήμοι και οι κοινότητες, σύλλογοι, σωματεία εργαζομένων και απλοί ιδιώτες. Μετά την ανέγερσή του αποτέλεσε το κύριο Ηρώον της πόλης, ενώ παράλληλα λειτούργησε ως το πρώτο Ιστορικό-Εθνολογικό Μουσείο της Κρήτης, με ενθυμήματα και κειμήλια των Κρητικών Επαναστάσεων. Το Μάιο του 1941, κατά την κατάληψη της πόλης από τους Γερμανούς, λεηλατήθηκε και εγκαταλείφθηκε.

Σήμερα, η κυριότητα του χώρου που καταλαμβάνει το μνημείο ανήκει, κατά παράδοξο τρόπο, σε ιδιώτες, οι οποίοι  τον εκμεταλλεύονται ως χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων (!), και τα τελευταία χρόνια ζητούν επίμονα την κατεδάφιση του Ηρώου. Ωστόσο, το σχέδιο πόλης του Ηρακλείου, ήδη από το 1936, χαρακτηρίζει την έκταση ως κοινόχρηστη ή κοινοφελή, ενώ και το Υπουργείο Πολιτισμού έχει απαγορεύσει ρητά τη δόμηση στο χώρο, καθώς αποτελεί τμήμα των μεσαιωνικών οχυρώσεων του Χάνδακα.