Ο ανθρωποκεντρισμός έχει τις ρίζες του στον νησιωτικό πολιτισμό του Αιγαίου. Συνέντευξη με το Χρίστο Ντούμα
Aggeliki Rovatsou, Archaeology & Arts, 11-02-2015
Ευρύτερα γνωστός ως ο ανασκαφέας του Ακρωτηρίου Θήρας από το 1975, ο Χρίστος Ντούμας έχει υπηρετήσει την αρχαιολογία και από άλλες θέσεις. Διετέλεσε έφορος και διευθυντής αρχαιοτήτων, ενώ ως ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, δίδαξε εκεί προϊστορική αρχαιολογία. Για την προσφορά του τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωστή Στεφανόπουλο, με τον Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος.
Το παγκόσμιο ενδιαφέρον στην κυκλαδική τέχνη που πυροδότησαν πρωτοποριακοί καλλιτέχνες του 20ού αιώνα, όπως ο Μπρανκούζε, ο Πικάσο, ο Μοντιλιάνι, ο Μουρ, απογειώθηκε μετά την έκδοση του μνημειώδους τόμου Η τέχνη των Κυκλάδων από τον τεχνοκριτικό Κριστιάν Ζερβός το 1957. Φημολογείται ότι στη δεκαετία του ’60 κυκλαδικά ειδώλια φυγαδεύονταν κρυμμένα σε φραντζόλες ψωμιού (Βλ. Christos Doumas, Silent Witnesses. Early Cycladic Art of the Third Millenium BC. Catalogue of the Exhibition «Silent Witnesses», 9 April-15 June 2002, Onassis Cultural Center, Nέα Υόρκη).
«Στην κυκλαδική τέχνη», γράφει ο Χ. Ντούμας, «για μια ολόκληρη χιλιετία η ανθρώπινη μορφή κυριολεκτικά αποθεώθηκε στα χέρια των μαρμαρογλύφων». Όμως ο ίδιος δεν θα περιορίσει την ανθρώπινη μορφή στο χώρο της αισθητικής, αλλά θα προσπαθήσει να την εντάξει στο πλαίσιο που τη δημιούργησε, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτισμικό. Επισημαίνει ότι στην κυκλαδική κοινωνία, σε όλη σχεδόν τη διάρκεια της 3ης χιλιετίας, διαπιστώνουμε μια αργή αλλά σταθερή διαδικασία μετάβασης από τον πρωτογενή τομέα της οικονομίας (παραγωγή), με τα διάσπαρτα απομονωμένα γεωργοκτηνοτροφικά νοικοκυριά, στον δευτερογενή (μεταποίηση). Αρχίζει να αναπτύσσεται η εξόρυξη μεταλλευμάτων και η κατεργασία των μετάλλων, δραστηριότητες που επιβάλλουν τη συγκέντρωση πληθυσμών σε οικισμούς. Και όταν η έμφαση στις θαλάσσιες μεταφορές μετατοπίσει σταδιακά το κέντρο βάρους της κυκλαδικής οικονομίας προς τον τριτογενή τομέα (παροχή υπηρεσιών), ενθαρρύνεται η ανάπτυξη παράκτιων οικισμών που διαμορφώνονται σε πρωτοαστικές κοινότητες (Χ. Ντούμας, «Η ανθρώπινη μορφή στο έλεος του χρωστήρα», Χρωστήρες. Η τοιχογραφία και η αγγειογραφία της 2ης χιλιετίας π.Χ. σε διάλογο, Ακρωτήρι Θήρας, 24-26 Μαΐου 2013). Στην ανθηρή ναυτική κοινωνία του Ακρωτηρίου, όπου σαφείς ανασκαφικές ενδείξεις για την ύπαρξη κεντρικής εξουσίας απουσιάζουν μέχρι τώρα, μελετητές (F. Schachermeyr, Χ. Ντούμας) κάνουν λόγο για την «αρχαιότερη ναυτική δημοκρατία».
Comments
Παρακαλούμε τα σχόλιά σας να είναι στα Ελληνικά (πάντα με ελληνικούς χαρακτήρες) ή στα Αγγλικά. Αποφύγετε τα κεφαλαία γράμματα. Ο Αιγεύς διατηρεί το δικαίωμα να διαγράφει εκτός θέματος, προσβλητικά, ανώνυμα σχόλια ή κείμενα σε greeklish.