Οι νέες αρχαιομεταλλουργικές μελέτες στη Σίφνο

Ιωάννης Μπασιάκος, Μυρτώ Γεωργακοπούλου & Guenther Wagner Πρακτικά Δ’ Διεθνούς Σιφναϊκου Συμποσίου, Σίφνος 25-26 Ιουνίου 2010, Αθήνα 2013, 45-64.

From the introduction (in Greek)

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας 25ετίας έχουν θεαματικά αυξηθεί οι δημοσιευμένες διεπιστημονικές μελέτες (αρχαιολογικές, γεωλογικές, αρχαιομεταλλευτικές, μεταλλουργικές, χρονολογικές κ.ά.), από τις οποίες τεκμηριώνεται η πρωιμότητα και η διαχρονικότητα της επιτόπιας παραγωγής και επεξεργασίας μετάλλων στα νησιά του Αιγαίου και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Η τεκμηρίωση αυτή ήλθε να επιβεβαιώσει παλαιότερες πρωτοποριακές μελέτες ορισμένων ερευνητών, αρχαιολόγων κυρίως, οι οποίοι από τις αρχές της δεκαετίας του ΄70, βασιζόμενοι σε έμμεσες ενδείξεις, διατύπωναν την προφητική, όπως αποδείχθηκε, εκτίμηση ότι στα νησιά του Αιγαίου, από τους πρώιμους, ήδη, χρόνους, είχαν επιτευχθεί τεχνολογικές εξελίξεις που καθιστούσαν δυνατή την εξόρυξη εγχώριων μεταλλικών πρώτων υλών και την παραγωγή μετάλλων από αυτές.

Αποφασιστικό ρόλο στη θεμελίωση αυτών των νέων γνώσεών μας έπαιξαν οι συστηματικές αρχαιομεταλλουργικές και άλλες σχετικές έρευνες στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα, αλλά με επίκεντρο τη Σίφνο, που ανέλαβε το Ινστιτούτο Max Planck για την Πυρηνική Φυσική (ΜΡΙ für Kernphysik) της Χαϊδελβέργης από το 1975, σε συνεργασία με το Μεταλλευτικό Μουσείο του Μπόχουμ, με την αρχική σύμπραξη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και τη μετέπειτα συμμετοχή του Κέντρου «Δημόκριτος». Η πρωτοβουλία ανάληψης των ερευνών άνηκε στον Καθηγητή-Ακαδημαϊκό Dr. Wolfgang Gentner, Πρόεδρο του CERN και τότε Διευθυντή του Ινστιτούτου. Με χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Volkswagen Μονάχου για ένα ερευνητικό πρόγραμμα δεκαετούς διάρκειας, συγκροτήθηκε μία διακρατική ομάδα κορυφαίων ειδικών (γεωλόγων, μεταλλουργών, πυρηνικών φυσικών, χημικών, αρχαιολόγων, τεχνικών κ.ά.) με κύριο στόχο, μεταξύ άλλων, την επιστημονική διερεύνηση των ιστορικών μαρτυριών του Ηρόδοτου, του Παυσανία, του Πλίνιου και άλλων συγγραφέων για ύπαρξη και εκμετάλλευση, στο νησί, χρυσού και αργύρου κατά την αρχαιότητα. Το εγχείρημα ήταν φιλόδοξο, δεδομένου ότι άλλες ανάλογες προσπάθειες που είχαν αναληφθεί στο παρελθόν, ήδη από τον 19ο αιώνα, δεν ήταν επιτυχείς.