To τοπίο στις τοιχογραφικές παραστάσεις του αιγαιακού χώρου κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού

Παντελής Κομνηνός Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2009

Περιγραφή: 1 τόμος, 335 σ., 134 έγχρωμες και 13 ασπρόμαυρες εικόνες, 28 σχέδια, 5 χάρτες, 29,7x21 εκ.

Χώρα: Ελλάδα

Επόπτης: Αικατερίνη Παπαευθυμίου-Παπανθίμου

Άλλοι επόπτες: Στυλιανός Ανδρέου, Χρυσούλα Σαατσόγλου-Παλιαδέλη

Εξεταστική επιτροπή: A. Παπαευθυμίου-Παπανθίμου, K. Κωτσάκης, Σ. Ανδρέου, N. Ευστρατίου, Β. Schmidt -Ντούνα, A. Μουστάκα, Σ. Πινγιάτογλου

Περίληψη

Στόχος της διατριβής είναι να καταδειχτεί πώς η εικονογραφία των τοιχογραφιών του Αιγαίου μπορεί να συστήσει πολλαπλά τοπία ή πολλαπλές όψεις του τοπίου το οποίο βίωναν οι άνθρωποι στο Αιγαίο της Εποχής του Χαλκού. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει, αφού κάποιος ανατρέξει και ζητήσει τη συνδρομή των άλλων προσεγγίσεων (Διαδικαστική, Μεταδιαδικαστική) να εφαρμόσει μία προσέγγιση που εξετάζει το τοπίο «ολιστικά», χωρίς κανένα αποκλεισμό. Έτσι, θα συνεξετάσει την απεικόνιση του φυσικού περιβάλλοντος στα άλλα μέσα του υλικού πολιτισμού, όπως στη σφραγιδογλυφία, την κεραμική και την κοσμηματοποιία. Στη συνέχεια, θα εξετάσει αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αιγαιακής εικονογραφίας, τις συμβάσεις, τα υβρίδια και την απεικόνιση της φύσης, τις χαρακτηριστικές εικονογραφικές μονάδες που δείχνουν πώς οι αιγαιακοί άνθρωποι βίωναν το τοπίο με έναν ιδιαίτερο, μοναδικό τρόπο, που τους επέτρεπε να αυτοκαθορίζονται, να συγκροτούν τη δική τους, ιδιαίτερη πολιτισμική ταυτότητα. Για να επιτευχτεί κάτι τέτοιο, επιστρατεύονταν ο συμβολισμός που αντανακλούσαν οι απεικονίσεις. Η ιδεολογία των παραστάσεων αυτών, που δυνητικά μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση συμβολικών, τελετουργικών ή και εθνοτικών τοπίων, οδηγεί σε συγκριτική εξέταση των στοιχείων αυτών με αντίστοιχα της λεκάνης της ανατολικής Μεσογείου. Δείχνει πως η απεικόνιση της φύσης στις τοιχογραφίες του Αιγαίου σχετίζεται με τη διαμόρφωση μιας εθνοτικής ταυτότητας, που συνδέει αλλά και διαχωρίζει τους Αιγαίους από τους Αιγυπτίους και τους Συροπαλαιστίνιους κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Η φύση φαίνεται πως για τους κατοίκους του Αιγαίου δεν ήταν κάτι έξω από τον άνθρωπο, αλλά ο τρόπος που ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται κι αλληλεπιδρά με το περιβάλλον συνιστά τη βίωση του τοπίου. Έτσι, στα Ιδεατά Τοπία ενσωματώνεται η συλλογική μνήμη, αντανακλάται ο συμβολικός και τελετουργικός χαρακτήρας και συνεπώς κάθε ομάδα χτίζει τα πολιτισμικά της όρια, που της προσδίδουν ταυτότητα στο χώρο και το χρόνο. Το τοπίο αυτό χαρακτηρίζεται από μία σχετικότητα, για τι, ως πολιτισμική κατασκευή, διακρίνεται από κινητικότητα και επιδέχεται πολλαπλούς τρόπους ερμηνείας και προσέγγισης.

Περιεχόμενα

• Εισαγωγή [viii]
• Τοπίο και περιβάλλον: H βίωσή τους ως σύλληψη και ως πρακτική [1]
• To περιβάλλον του Αιγαίου άλλοτε και τώρα [18]
• Τοπίο και αιγαιακές τοιχογραφίες [27]
• Οι κυριότερες τοιχογραφικές παραστάσεις στη Μινωική Κρήτη και τον ευρύτερο περιβάλλοντα αιγαιακό χώρο [59]
• H σχέση των εικονογραφικών προγραμμάτων με τη φύση [122]
• Ο ρόλος των κυριότερων εικονιστικών μονάδων [140]
• To φυσικό περιβάλλον ως στοιχείο βίωσης του τοπίου διαμέσου της «τέχνης» [156]
• Συμπεράσματα – συζήτηση [189]
• Αντί επιλόγου [226]

URL: http://invenio.lib.auth.gr/record/115551?ln=el