Την ιδεολογία μιας παρωχημένης κοινωνίας χωρίς γραπτά κείμενα μπορεί κανείς να προσεγγίσει μόνο μέσα αρχαιολογικές μαρτυρίες. Για παράδειγμα, τα έθιμα ταφής των νεκρών από την απώτατη παλαιολιθική εποχή μέχρι και σήμερα αποκαλύπτουν κάποια αντίληψη για την μεταθανάτια κατάσταση, και αφορούν στη μνήμη. Ορισμένες ενδείξεις για την αντίληψη αυτή έχουν προκύψει και στο Ακρωτήρι της Θήρας. Ωστόσο, η καλή διατήρηση των μνημείων, ο πλούτος των κινητών ευρημάτων, και οι αφηγηματικές σκηνές τόσο στην αγγειογραφία όσο και, κυρίως, στις τοιχογραφίες επιτρέπουν και προσεγγίσεις που αποβλέπουν στην αναζήτηση ιδεολογίας που σχετίζεται και με τη ζωή, με το μέλλον.

Ο τίτλος της διάλεξης «ψήγματα ιδεολογίας» οφείλεται στο γεγονός ότι οι πληροφορίες μας δεν προέρχονται από γραπτές πηγές, αλλά είναι δευτερογενείς, αποσπασματικές, τα δε συμπεράσματα, ως ερμηνευτικές προσεγγίσεις, προφανώς δεν είναι αντικειμενικά και ενέχουν τον κίνδυνο παρερμηνείας. Η ανασκαφή της λεγόμενης Οικίας των Θρανίων τα τελευταία χρόνια (2016-2021), αποκάλυψε ένα μοναδικό μνημείο δημόσιου χαρακτήρα που λειτούργησε ως αποθέτης διαφόρων αντικειμένων. Τα ευρήματα στους Χώρους 1 και 2 χρονολογικά καλύπτουν περίοδο από τις αρχές περίπου της 3ης χιλιετίας π.Χ. (Πρωτοκυκλαδική περίοδος) μέχρι την έκρηξη ηφαιστείου (τέλος Μεσοκυκλαδικής περιόδου). Αγνοώντας τον σκοπό που εξυπηρετούσαν αυτές οι αποθέσεις και τον συμβολισμό τους για την προϊστορική κοινωνία της Θήρας η διάγνωση συγκεκριμένης ιδεολογίας καθίσταται δυσχερής.