Το πρόσφατο ρεύμα στον ακαδημαϊκό χώρο, ιδίως στις ανθρωπιστικές επιστήμες, το οποίο εκφράζεται με τον όρο αποαποικιοποίηση, φέρνει σε επαφή μια σειρά πνευματικών, κοινωνικών και πολιτικών προβληματισμών και εδράζεται σε σημεία κριτικής και θέσεις που έχουν διαμορφωθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Στο πεδίο της αιγαιακής προϊστορίας δεν υπάρχει ακόμα κάποιο συνεκτικό πρόγραμμα αποαποικιοποίησης και ίσως δεν χρειάζεται και να υπάρξει. Πιστεύω, ωστόσο, ότι είναι επιτακτική ανάγκη να διεξαχθεί ένας ανοικτός διάλογος όσον αφορά το περίγραμμα ενός τέτοιου κινήματος. Αυτός μπορεί να ξεκινήσει από την επανεξέταση παλαιότερων συζητήσεων ιστοριογραφικής και θεωρητικής φύσεως, οι οποίες αφορούν τη συγκρότηση του υποπεδίου της αιγαιακής προϊστορίας και τη σύνδεσή του με την κλασική αρχαιολογία, καθώς και τους κινδύνους της πολιτισμικής εξελικτικής σκέψης.

Αυτό που όμως επίσης χρειάζεται είναι να ανοίξει εκ νέου και η συζήτηση για την ανθεκτικότητα και αντοχή πολιτισμικών/εθνωνυμικών όρων (όπως για παράδειγμα «Μινωίτες» και «Μυκηναίοι»), καθώς και για τις αρνητικές τους επιπτώσεις ιδίως στο πεδίο της αρχαιογενετικής ουσιοκρατίας. Αναπόφευκτα, η φυλετικοποίηση της αιγαιακής προϊστορίας, ένα πεδίο που επιτέλους τίθεται πλέον υπό διαρκή διερεύνηση, θα πρέπει να αποτελέσει κεντρικό σημείο προβληματισμού. Το τέλος αυτό της επιστημονικής και της πολιτικής αθωότητας θα πρέπει να επεκταθεί και στους δομικούς φραγμούς που εμποδίζουν την αποαποικιοποίηση, ιδίως θεσμούς όπως τα μητροπολιτικά, «οικουμενικά» μουσεία, τους ιδιωτικούς συλλέκτες, τις «ξένες» σχολές, καθώς και τις δομές εκπαίδευσης και χρηματοδότησης. Στην ομιλία αυτή θα εξετάσω αυτού του είδους τα ζητήματα μέσα από παραδείγματα προερχόμενα από αρκετά ερευνητικά συμφραζόμενα της αιγαιακής προϊστορίας, καθώς και από σύγχρονα γεγονότα που έχουν προσελκύσει το έντονο ενδιαφέρον του κοινού και των μέσων ενημέρωσης.