Συμβολή στη γνώση των αρχαίων ναξιακών ταφικών εθίμων: το ταφικό σύνολο 11 από τη νεκρόπολη του Τσικαλαριού

Ξένια Χαραλαμπίδου στο Προμπονάς Ι. & Ψαρράς Ε.Σ. (επιμ.), Πρακτικά του Δ’ Πανελληνίου Συνεδρίου με θέμα: «Η Νάξος δια μέσου των αιώνων», Κωμιακή 4-7 Σεπτεμβρίου 2008, Αθήνα 2013, 77-98.

Από την εισαγωγή

Στο νεκροταφείο του Τσικαλαριού, στην ενδοχώρα της Νάξου, απαντώνται μοναδικές προς το παρόν και για τα δεδομένα του νησιού ταφικές κυκλικές και ελλειψοειδείς κατασκευές, γνωστές στη βιβλιογραφία ως τύμβοι ή περίβολοι, που στην πλειονότητά τους περιείχαν πλούσια κτερισμένες καύσεις. Το αρχαίο νεκροταφείο, που ανασκάφηκε στη δεκαετία του 1960 από τη Δρ. Φωτεινή Ζαφειροπούλου (Επίτιμη Έφορο Αρχαιοτήτων σήμερα) και τον Καθηγητή Χρήστο Ντούμα, εντοπίζεται στη θέση Αλωνάκια κοντά στο σημερινό χωριό Τσικαλαριό, στην περιοχή Τραγαία της κεντρικής Νάξου. Από το νεκροταφείο είναι επίσης γνωστοί και άλλοι τύποι τάφων που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο όσον αφορά στις ταφικές πρακτικές που διαπιστώθηκαν όσο και στα ευρήματα που περιείχαν – αντιπροσωπευτικό παράδειγμα συνιστά ο κιβωτιόσχημος τάφος που εντοπίστηκε στη μία πλευρά ορθογώνιας κατασκευής (αρ. 11) με τα ευρήματα που βρέθηκαν στο εσωτερικό του αλλά και κοντά σ’ αυτόν. Στο πλαίσιο μίας προκαταρκτικής παρουσίασης, το ταφικό αυτό σύνολο θα αποτελέσει το θέμα του παρόντος άρθρου εξαιτίας της ποικιλίας των ευρημάτων που περιλαμβάνει και των συμβολισμών που ορισμένα εξ αυτών υποκρύπτουν. Ενόψει της σημασίας του συνόλου αυτού ευελπιστώ πως το παρόν άρθρο θα αναγνωστεί με ενδιαφέρον όχι μόνο από ειδικούς μελετητές αλλά και από όσους αγαπούν τη Νάξο και την ενδοχώρα της. Τα ευρήματα του συνόλου θα παρουσιαστούν διεξοδικότερα σε προσεχές τεύχος του Annual of the British School at Athens.